Brits-Russische expeditie naar Noord-Holland

Brits-Russische expeditie naar Noord-Holland
Onderdeel van de Tweede Coalitieoorlog
Aftocht van de Britse en Russische troepen uit Den Helder
Datum	27 augustus – 19 november 1799
Locatie	Noord-Holland, Nederland
Resultaat	Conventie van Alkmaar Frans-Bataafse overwinning, Brits-Russische terugtrekking
Strijdende partijen
Frankrijk Bataafse Republiek Groot-Brittannië Rusland
Leiders en commandanten
Guillaume Brune Dominique Vandamme Herman Willem Daendels Jean-Baptiste Dumonceau Frederik van York Ralph Abercromby Ivan Ivanovitsj Hermann von Fersen Ivan Essen
Troepensterkte
30.000 40.000

De Brits-Russische expeditie naar Noord-Holland, ook Den Helderexpeditie genoemd, was een expeditie door Britse en Russische troepen van 27 augustus tot 19 november 1799, tijdens de Tweede Coalitieoorlog tegen revolutionair Frankrijk. De geallieerde Britten en Russen vielen het schiereiland Noord-Holland binnen, dat destijds in de Bataafse Republiek lag, een vazalstaat van Frankrijk in het huidige Nederland.

De veldtocht had verschillende strategische doelen:

• de Bataafse oorlogsvloot uitschakelen voordat deze gebruikt kon worden voor een Franse invasie van Groot-Brittannië
• Amsterdam veroveren en een antirevolutionaire opstand in Nederland ontketenen om de Bataafse Republiek ten val te brengen en het Huis Oranje-Nassau te herstellen als stadhouders.

Voor de Britten en Russen verliep de expeditie in eerste instantie met succes. Na de landing bij Callantsoog (ten zuiden van Den Helder) op 27 augustus viel de Bataafse vloot in handen van de geallieerden. De Brits-Russische troepen vestigden een bruggenhoofd in de Zijpe-polder en namen Alkmaar in na overwinningen in de Slag bij Krabbendam (10 september) en de Slag bij Alkmaar (2 oktober). Wel wisten de Frans-Bataafse verdedigers de geallieerden te verslaan in de Slag bij Bergen op 19 september.

Op 6 oktober leden de geallieerden een gevoelige nederlaag in de Slag bij Castricum, en op 10 oktober tekenden de strijdende partijen de Conventie van Alkmaar waarbij de geallieerde troepen zich terug mochten trekken uit Noord-Holland met behoud van hun buit, en zonder herstelbetaling te hoeven doen. Op 19 november waren alle geallieerde troepen weg uit Noord-Holland.

In het Huis met de Kogel aan Dorpsstraat 61 in Castricum is nog steeds een kanonskogel te zien die tijdens de veldslag daar in de muur is ingeslagen. Ook namen als de Doodelaan in Castricum en de Russenweg in Bergen herinneren nog aan de strijd. In Bergen staat het Russisch Monument (1901). De Franse overwinning wordt vermeld op de Arc de Triomphe in Parijs als Alkmaer.